İngiltereden yurtdışı borçlanması yapılabilir mi? Yurtdışından emekli olmak isteyenler, ingiltereden nasıl başvurur? Başvuru işlemleri için ne yapması gerekmektedir? Yurtdışı borçlanması nedir? İki emekli olunabilir mi? Gibi bir çok sorunun cevabı tüm ayrıntıları ile yazımızın devamında verilmiştir.
Yurtdışı Borçlanması Nedir?
Vatandaşlarımızın yurtdışında geçirdikleri süreleri belgelemek suretiyle, bu süreler karşılığında hesaplanacak miktarda primin Türk Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) isteğe bağlı olarak ödenmesidir.
Borçlanma işleminde, 08/05/1985 tarihli ve 3201 sayılı “Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun”, 08/05/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5754 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 79 uncu maddesi ile 3201 sayılı Kanunda yapılan düzenlemeler ve 06/11/2008 tarih ve 27046 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” ile ilgili genelgelerin hükümleri uygulanmaktadır.
Yurtdışı süreleri hangi şartlarla borçlandırılır?
Yurtdışı sürelerinin borçlandırılabilmesi için; Türk vatandaşı olmak, borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şarttır.
Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı sigortalılık, işsizlik veya ev kadını olarak geçen süreler borçlandırılmayacağı gibi, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadığı tespit edilen sigortalı ve hak sahiplerinin borçlanma talepleri de reddedilir.
Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de, söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanabilmektedirler.
Hangi Süreler Borçlanılır?
Borçlanma kapsamındaki süreler;
Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri,
Bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile
Ev kadını olarak geçen sürelerdir.
Yurtdışında “ev kadını olarak geçen süreler”, medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların, sigortalılık süreleri haricinde yurtdışında bulundukları süreleri ifade eder.
Yurtdışındaki süreler nasıl belgelenir?
a) Hizmet belgesi
a) Hizmet belgesi
Sigortalılık sürelerini belgelemek üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliğinden “Hizmet Belgesi” alınması gerekmektedir.
Ataşeliğimizin bu belgeyi düzenleyebilmesi için vatandaşlarımızın aşağıdaki belgeleri ibraz etmeleri gerekmektedir :
1- National Insurance Contributions Record (İngiltere Sigorta Kaydı)
Bu belge aşağıdaki Kurumdan verilen telefon numarasını arayarak temin edilebilir:
H&M Revenue and Customs
National Insurance Contribution Office
Telefon Numarası: 0 3000 560 629
Bu belgede belirtilen sigortalılık sürelerinin yetersiz veya eksik olduğu düşünülüyorsa;
P60 yılsonu belgesi
Ücret bordroları (Payslip’ler)
Son ücret bordrosu (Kendi namına çalışanlarda son prim ödeme belgesi)
2-Türk pasaportu/pasaportları
3-Nüfus cüzdanı
Not: Vatandaşlarımız Hizmet Belgesini Ataşeliğimizden posta yoluyla da edinebilirler.
Bu durumda National Insurance Contributions Record adlı belgenin aslının, T.C. Kimlik No’su bulunan pasaportunun veya T.C. Kimlik No’su bulunan Nüfus Cüzdanının asılının veya Noter Tasdikli fotokopilerinin, hizmet belgesi talebini içeren bir dilekçe ile beraber Ataşeliğimize gönderilmesi gerekmektedir.
Dilekçeye, herhangi bir eksiklik ya da başka bir nedenden ötürü sizinle iletişim kurabileceğimiz bir sabit telefon numarası, cep telefon numarası ve e-posta adresi ile posta adresinizi eksiksiz olarak yazılması hususunu önemle hatırlatırız.
Nüfus Cüzdanınızın aslını göndermeniz halinde mevcut asıl belgelerinizle birlikte Hizmet Belgeniz tarafınıza gönderilecektir.
İngiltere içi gönderiler First Class ya da Second Class olarak, Türkiye dahil diğer ülkelere standart uluslararası posta sınıfında gönderilecektir.
Asıl (orijinal) belgenin güvenliği açısından söz konusu kimlik belgesini;
İngiltere içinden gönderiyorsanız Recorded/Tracked/Signed For/Special Delivery ile göndermeniz ve aynı türde üzerinde alıcı olarak isim ve adresiniz yazılı, posta ücreti ödenmiş boş zarf ile birlikte göndermeniz,
Türkiye’den gönderiyorsanız iadeli taahhütlü/kayıtlı veya (alfabetik sırayla tercih belirtmeksizin) DHL/FedEx/TNT/UPS vb uluslararası kargo şirketiyle ile göndermeniz VE benzer güvenli şekilde aldırmanız,
önerilir.
b)- İkamet belgesi
Ev kadını olarak geçen süreleri borçlanacak vatandaşlarımızın ise ikamet sürelerin iBaşkonsolosluğumuzun Noter Bölümünden “ikamet belgesi” alarak belgelemeleri gerekmektedir. Bu işlem için Noter bölümüne başvurmadan önce Başkonsolosluğumuzun internet sitesi üzerinden randevu almayı unutmayınız. İkamet belgesi almak için aşağıdaki belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir:
İlk girişten itibaren tüm T.C. pasaportları (pasaport üzerinden tam belgeleme yapılamadığı veya İngiltere’ye ilk defa giriş yapılan pasaportun mevcut olmadığı durumlarda GP’den, Home Office’ten veya Belediye’den belge)
İkamet adresini belirten bir fatura
Emeklilik Ne Zaman Hakedilir?
Kişinin emekli olabilmesi için 3 koşulun eş zamanlı yerine getirilmesi gerekmektedir:
Sigortalılık süresi (20-25 yıl arasında değişebilir)
Yaş (Yaş koşulunun hiç bulunmadığı durumdan 65 yaşa kadar değişebilir)
Prim ödeme gün sayısı (3600-9000 gün arasında değişebilir)
Yukarıdaki 3 şartla ilgili kriterlerin belirlenmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
Türkiye’de sigorta başlangıcı var mı?
Varsa ne zaman?
Kadın mı/ Erkek mi?
Talep tarihinde kişi kaç yaşındadır?
Sonuç olarak, “emeklilik ne zaman hakedilir” sorusunun tek ve standart bir cevabı yoktur. Kişinin özel durumuna göre değişir. Mutlaka resmi makamlara danışılmalıdır.
Borçlanma Bedeli Nasıl Belirlenir?
Daha önce borçlanılacak her bir gün için 3,5 dolar üzerinden tahakkuk ettirilen borç tutarı, 08/05/2008 tarihinden sonra yapılan veya yapılacak olan başvurular için geçerli olmak üzere değiştirilmiştir. Ancak 08/05/2008 tarihinden önce başvuru yapmış, ancak halen ödeme yapmamış olan vatandaşlarımız için günlük 3.5 dolar uygulaması geçerlidir.
Mevcut düzenlemeye göre başvuru tarihindeki 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 32’si, borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilen borç tutarıdır.
Bu durumda, 2014 yılı için geçerli olan asgari ücretler dikkate alınarak belirlenen bir günlük prime esas kazanç ile borçlanma bedelinin alt ve üst sınırları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Borçlanma Talep Tarihi
Bir Günlük Prime Esas Kazancın
Bir Günlük Borçlanma Bedelinin
Alt Sınırı
Üst sınırı
Alt Sınırı
Üst sınırı
01.01.2014 – 30.06.2014
35,70 TL
232.05TL
11.42 TL
74.26 TL
01.07.2014 – 31.12.2014
37.80 TL
245.70 TL
12.10 TL
78.62 TL
Kuruma ödenecek olan borçlanma tutarı, başvuru tarihinde geçerli olan bir günlük borçlanma bedelinin alt ve üst sınırları arasında kalmak kaydıyla başvuru sahibince seçilen miktarın borçlanılmak istenen gün sayısı ile çarpımı kadardır.
Örnek: Asgari borçlanma bedeli üzerinden 10 yıllık (3600 günlük) süreyi 01.01.2014 – 30.06.2014 arasında borçlanacak bir vatandaşımızın ödeyeceği miktar:
3600 x 11.42= 41,112 TL olacaktır.
Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak borçlanma başvuruları, bu Kurumun hangi birimince alınmaktadır?
Yurtdışı hizmetlerini/sürelerini Sosyal Güvenlik Kurumuna borçlanmak isteyenlerden;
a) Türkiye’de çalışması bulunmayanlar ile son defa işçi (SSK) veya kendi nam ve hesabına bağımsız statüde geçen çalışmaları bulunanlar (BAĞKUR) ve ev kadınlığında geçen süreleri borçlanmak isteyenler, Türkiye’deki ikametlerine en yakın yurtdışı borçlanma işlemlerini yürütmekle yetkili “Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü veya o ildeki ilgili Kurum ünitesine”,
b) Türkiye’de son defa devlet memuru statüsünde çalışması bulunanlar ile sosyal güvenlik sözleşmelerine göre devlet memuru statüsü ile aylık alanlar ile aylık talebinde bulunmuş olanlar, “SGK Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğü-Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemleri Daire Başkanlığı– Bakanlıklar/ANKARA” adresine,
başvuruda bulunacaklardır.
Borçlanma miktarını ne zaman ödemek gerekir?
08/05/2008 tarihinden sonra yapılan borçlanma başvurularında tahakkuk ettirilen prim borcunun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Taksitlendirme yapılmaz.
Borcun, yukarıda belirtilen tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmemesi halinde, borçlanma işlemi geçersiz sayılır. Üç aylık süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi halinde, ödenen miktara isabet eden süre geçerli sayılır.
08/05/2008 tarihinden önce yaptığım başvuru ile yurtdışında geçen sürelerime ait dolar bazında tahakkuk ettirilen borcun ödenmesinde bir süre var mı? Borçlanmam geçerli sayılır mı?
08/05/2008 tarihinden önce yurtdışı borçlanma başvurusunda bulunanlardan; borç tahakkuku ile ilgili işlemleri devam edenler, borç tahakkuku yapılmış olanlar ve tahakkuk ettirilen borçlarının tamamını ödemeyenler borçlarını günlüğü 3,5 Amerikan Doları üzerinden ödeyebilirler. Bu borçlanmaların ödenmesinde süre şartı bulunmadığından 08/05/2008 tarihinden sonra yapılan ödemeler geçerli sayılır.
Borçlanmadan vazgeçebilir miyim?
Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden borçlanmalarının iptal edilmesi için başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir.
Ancak, borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak aylık bağlanmış olanlar borçlanma talebinden vazgeçemezler ve bunların ödedikleri borçlanma tutarı iade edilmez.
Aylık bağlanması için gereken şartlar nelerdir?
Kesin Dönüş şartını yerine getirmiş olmak,
Borcun tamamının ödenmiş olması,
Aylık bağlanması için gereken şartların (yaş, sigortalılık süresi gibi) yerine getirilmiş olması,
Yazılı talepte bulunmak.
Kesin Dönüş ne demektir?
“Kesin dönüş” ibaresi, aylık tahsis talebinde bulunanların;
yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi,
ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları,
demektir.
Yurt dışında çalışmama koşulu aşağıdaki belgelerle ispatlanabilir;
Maaşlı/bordrolu çalışanlar için P45 Employee Leaving Work belgesi
Serbest Meslek olarak çalışanlar için Yeminli Mali Müşavir/Chartered Accountant kategorisine ait bir muhasebecinin durumu açıklayan yazısı
Güncel National Insurance Contribution Record belgesi
İkamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alınmadığı aşağıdaki belgelerle ispatlanabilir:
HMRC’den alınacak P45 Employment and Support Allowance Claim belgesi. Bu belge Income Support, Incapacity Benefit ve Employment and Support Allowance Claim yardımlarının durdurulduğu tarihi gösterir. Bu belgenin alınması zorunludur.
Güncel National Insurance Contribution Record belgesi
Jobcenter veya JobcenterPlus’tan Jobseeker’s Allowance veya Unemployment Benefit alınmadığına dair yazı.
Bağlı bulunulan Belediye’den Kira Yardımı (Housing Benefit) alınmadığına dair yazı.
Kesin Dönüş ibaresi, yurda giriş yaptıktan sonra bir daha yurtdışına çıkmamak anlamına gelmemektedir. Başka bir ifadeyle, Türkiye’de emekli aylığı bağlandıktan sonra İngiltere’de yaşabilirsiniz; ancak İngiltere’de çalışamazsınız ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alamazsınız.
Not: SGK’nın 13/09/2010 tarih ve 2010/103 sayılı genelgesine göre “Aylık başlangıç tarihi itibariyle ya da aylık almakta iken sosyal sigortadan muaf cüzi çalışması bulunduğu tespit edilenler hakkında aylıkların iptali ya da kesilmesi yönünde bir işlem yapılmayacaktır.” hükmüne yer verilmiş ve yine 08/06/2011 tarih ve 2011/48 sayılı genelgede de sigortadan muaf cüzi çalışma sürelerinin aylık bağlanmasına engel teşkil etmeyeceği bildirilmişti.
Buna göre emekli aylığı bağlanması için ve aylık bağlandıktan sonra, yurtdışında tam zamanlı olmayan bir işte, cüzi miktarda, primden muaf olarak çalışanların aylıklarının kesilmeyeceği hükmü getirilmişti.
Ancak 28/06/2012 tarih ve 2012/24 sayılı yeni genelgeyle konu yeniden değerlendirilmiş ve yurtdışında sigortadan muaf cüzi çalışma sırasında emekli aylığı bağlanması uygulamasına son verilmiştir. Buna göre;
Aylık talep esnasında kısa süreli çalışmaları devam edenlere aylık bağlanmayacak;
Aylık bağlananlardan (aylık başlangıcı itibariyle) kısa süreli çalışmalarının sona ermediği tespit edilenlerin aylıkları başlangıç tarihinden itibaren iptal edilecek;
Aylık bağlananlardan (aylık başlangıcı sonrası) kısa süreli çalışmaya başlayanların aylıkları, kısa süreli çalışmaya başladıkları tarihte kesilecektir.
Bu kişilere yapılan yersiz ve fazla ödemeler geri alınacaktır.
28/06/2012 tarihinden önce, aylık alanlar ile aylık bağlama işlemleri devam edenlerin aynı zamanda kısa süreli çalışmalarının bulunması halinde aylıklarının ödenmesine kazanılmış hak olarak devam edilecektir. Ancak kısa süreli çalışmaları devam edenlerin çalışmalarını sonlandıracakları veya ara verecekleri tarihe kadar kazanılmış hakları korunacak olup yeniden kısa süreli çalışmaya başlamaları halinde bu tarih itibari ile aylıkları kesilecektir.
Emekli olduktan sonra Türkiye’de çalışabilir miyim?
01/10/2008 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan bir düzenlemeye göre yurtdışında geçen sigortalılık sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan Türkiye’de sigortalı çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmekteydi.
Ancak, 16.6.2010 tarihli 5997 sayılı kanun ile yapılan bir değişiklikle, borçlanma yapmak suretiyle aylık bağlananlardan 19/06/2010 tarihinden geçerli olmak üzere Türkiye’de sigortalı olarak çalışmaya başlayanların sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmalarına imkan tanınmıştır.
Çifte emeklilik mümkün müdür?
Aynı anda hem Türkiye’den hem İngiltere’den emekli aylığı almaya engel yoktur.
Borçlanma yapılmazsa iki ülkede geçen süreler birleşir mi?
Türkiye-AB Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre süreler birleşir; ancak primler bir ülkeden diğerine aktarılmaz. Her ülke kendi sistemine ödenen prime karşılık kısmi bir aylık bağlar. Kişi böylece iki ülkeden birleştirilmiş bir Sözleşme aylığı bağlanır. Türkiye, aylığın kendi kısmını Türk mevzuatına göre kişinin aylığı hakettiği yaşta, İngiltere ise kendi kısmını 65 yaşında bağlar.
Türkiye-İngiltere Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi
Her iki ülke arasındaki 1961 tarihli Sözleşme yürürlüktedir. 1999 yılında imzalanan Revize Sözleşme henüz yürürlüğe girmemiştir. Yürürlüğe girmesi için çalışmalar sürdürülmektedir.
Bu Sözleşmenin yürürlüğe girmesi Sağlık Protokolü içermesi bakımından çok önemlidir. Bir başka ifadeyle, Revize Sözleşme yürürlüğe girdikten sonra İngiltere’de yaşayan vatandaşlarımız geçici olarak Türkiye’de bulundukları sürede sağlık yardımlarından yararlanacaklardır.
Sonuçlar
1-Borçlanma zorunlu değil isteğe bağlıdır. Borçlanma herkes için cazip olmayabilir. Bilahare istenmeyen durumlarla karşılaşmamak için kişiler borçlanma yapmadan önce konu ile ilgili tüm bilgileri alıp bir değerlendirme yaparak karar vermelidirler.
2-Türkiye’den emekli aylığı bağlatanlar, İngiltere’de çalışamazlar veya sosyal yardım alamazlar; ancak İngiltere’de emekli aylığını almalarına bir mani yoktur.
3-Borçlanma/Emeklilik için öncelikle Ataşeliğimizle temas edilmeli ve İngiltere’de gerekli belgeler düzenlenmeden Türkiye’ye gidilmemelidir.