Yaşa takılıp emekli olamayanlar erken emekli olabilecek mi? Prim gününü doldurmuş olan ancak yaş sınırına takılanlar için bir şans mı geliyor? Erken emeklilik olabilir mi? Tüm ayrıntılar yazımızın devamında.
Meclis’e ,sigorta süresi ve prim süresini doldurmuş fakat yaş şartı nedeniyle emekli olamayanlar için yeni yasa teklifi sunuldu. Düzenleme, 5 milyon dolayında kişiyi ilgilendiriyor. Erken emeklilik yasa çıkarsa, ilk süreçte 500 bin kişiye emeklilik yolu açılacak. Teklife göre; 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar istisna olacak. 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanların bu kanun yürürlüğe girdikten 360 gün içinde bu istisna ile yaşlılık aylığından yararlanabilmeleri için; Kadınsa 50, erkekse 55 yaşını doldurmamış olmakla, kadın ise 20, erkek ise 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 5 bin gün primi olması, Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5 bin gün veya kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3 bin 600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması şart olacak.
Türkiyedede, sigortalı olduktan sonra doğum yapan kadınlar, 3 çocuğa kadar borçlanma yapabiliyor. Annelerin her çocuk için 720 gün borçlanma hakkı bulunuyor. 3 çocuk için doğum borçlanması yapanlar, 2 bin 160 gün, yani 6 yıl prim kazanabiliyor. Şimdi bu imkanın genişletilmesi gündemde. Meclis gündemine taşınan teklif yasalaşırsa, anneler sigortalı olmadan önce yaptıkları doğumlar için de borçlanma yapabilecek. Böylece doğum borçlanması, emeklilik yaşını da geriye çekebilecek. Erkekler ve kadınlar arasındaki ayrım sona erecek. Nasıl erkekler askerlik borçlanması yaparak yaşı erkene çekebiliyorsa, kadınların da doğum borçlanması ile aynı imkanı bulunacak. Geçen yıl çıkarılan yasa ile annelere erken emeklilik imkanının kapsamı genişletilmişti. Sadece SSK’lılara tanınan doğum borçlanması hakkı, Bağ-Kur’lulara ve memurlara da tanınırken, borçlanılabilecek çocuk sayısı da 2’den 3’e yükseltilmişti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan’ı Faruk Çelik erken emeklilikte yaşa takılanlar için açıklamada bulundu. Bakan Çelik taşeron ve emeklilikte yaşa takılanları gündemlerine aldıklarını söyledi. Çelik yaptığı açıklamada taşeron ve emeklilikte yaşa takılanların meselelerine çare olacak yasa taslağının Başbakanlık’ta olduğunu bildirdi.
“Emeklilikte yaşa takılanlar” Şartları
8 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayan kişiler normalde yaş şartı olmaksızın, prim günü ve sigortalılık süresiyle emekli olacaklardı. Fakat DSP-ANAP-MHP hükümeti, hazırladığı sosyal güvenlik paketiyle prim gününün yanında yaş şartını da yeniden getirdi. ‘Yeniden’ diyoruz çünkü çok önceden beri uygulanan emeklilikte yaş koşulu, 1991’de Demirel Hükümeti tarafından kaldırılmış ve kadınlar 38, erkekler 43 yaşında emekli olabilir hale gelmişti.
30’lu ve 40’lı yaşlarda emeklilik hayali kuran çalışanlar için 8 Eylül 1999’da yapılan düzenleme şok etkisi yaptı. Örneğin 1974 doğumlu ve 1992’de çalışmaya başlayan bir bayan 2012 yılında emekli olabilecekken, yeni yasaya göre emeklilik tarihi 2023 yılına uzadı. Yani bu bayan işe girerken beklediği tarihten 11 yıl daha geç emekli olacak. İşte bu örneğimizdeki gibi yaklaşık beş milyon kişiye Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) diyoruz.
EYT Erken Emeklilik Yasası Çıkacak mı? Yaklaşmakta olan Başkanlık oylaması ve 7 Haziran seçimi öncesinde emeklilikte yaşa takılanlar için yeni bir düzenleme yapılması ve beklenen tepki oylarının yerini teşekkür oylarına bırakması amaçlanıyor. EYT mağdurlarıda gerekli düzenlemelerin yapılmaması durumunda oy vermeyeceklerini açık bir şekilde belirtiyorlar. Gelen bu baskıların etkili olup olmayacağı ise merak konusu. EYT grubu uzun süredir sesini duyurmaya çalışıyordu. Bunu da büyük ölçüde başardılar ve geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik’le görüştüler. Grubun talebini dinleyen Sayın Çelik, SGK yönetimine konuyla ilgili çalışma yapılması talimatını verdi. Yapılan çalışmaya göre şu an daha düşük emekli aylığı bağlamak şartıyla isteyeni daha erken emekli etme formülü üzerinde çalışılıyor.
Bu formül halihazırda bazı Avrupa ülkelerinde de uygulanıyor.Normalde emeklilik yaşınız 65 fakat siz 62 yaşınızda emekli olmak istiyorsanız, maaşınız %20 daha düşük bağlanıyor. Ya da normal yaşınızdan daha erken emekli olmak istediğiniz her yıl için %5 daha düşük aylık alıyorsunuz. Örneğin normalde 1000 TL emekli aylığı alacakken, 800 TL’ye razı oluyorsunuz ve 3-4 yıl daha erken emekli olabiliyorsunuz. Ekonomi yönetimi de onaylarsa, “erken kısmi emeklilik” formülü EYT grubu için ülkemizde de hayata geçirilmiş olacak.
“Verilmiş söz yok”
Faruk Çelik, EYT grubunun talebiyle ilgili çalışma yaptırmakla birlikte, emeklilik haberleri” erken emeklilik konusunda söz vermediğini söylüyor. Zira çok geniş bir kesimi ilgilendiren ve SGK’nın aktüeryal dengesini büyük ölçüde etkileyecek bir konudan bahsediyoruz. Bu anlamda erken kısmi emeklilik formülünün sadece sosyal politika açısından değil ekonomik dengeler açısından da hükümetin onayını alması gerekiyor.