Yurtdışı emeklilik kalkıyor mu? Yurtdışı borçlanması kalkacak mı? SGK’nın stratejisi nedir? Yurtdışı emeklilik ile ilgili merak edilenler yazımızın devamında yer almaktadır.
SGK 2015-2019 Stratejik Planını İndirmek İçin Tıklayınız
Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının , borçlanma yolu ile Türkiye’den emekli olmasını sağlayan 3201 nolu kanun kapsamında değişiklikler yapılaçağı sinyali verdi. Sosyal Güvenlik Kurumunun 2015-2019 Stratejik Planına göre yurt dışında geçen sürelerin borçlandırılarak Türkiye’den emekli olmalarını sağlayan 3201 nolu kanun kapsamında değişiklikler yapılarak bu imkan biraz daha zorlaştırılabilir yahut tamamen kaldırılabilir.
Yurt dışında yaşayan vatandaşlarına, borçlanma yolu ile emeklilik hakkı veren tek ülke olan Türkiye bu imkanı sosyal güvenlik sistemine zarar verdiği gerekçesi ile yakın zamanda değişiklik yapılabilir.
Türkiye’nin döviz sıkıntısı çektiği 1978 yılında, 2147 sayılı Yurtdışı Borçlanma Kanunu ile işçilerimiz döviz karsılığında erkekler yurt dışında geçen çalışma sürelerini, kadınlar içinse ister çalışsın ister çalışmasın ikamet sürelerini SGK’ya (eski adıyla SSK’ya, Bağ-Kur’a ve Emekli Sandıklarına) borçlanma hakkı günlüğü 1 dolar olarak verilmişti. Daha sonra bu günlük borçlanma miktarı 2 dolar oldu, sonra 5 dolara çıkarıldı ve sonra tekrar 3,5 dolara indirildi. 2008’den itibaren ise asgari brüt ücretin %32’sinin 30’a bölünmesiyle Ocak 2016 itibari ile en az 17.57 TL (6 dolar) en fazla 114.2 TL oldu. 2147 sayılı Kanun 1985 yılında kaldırılarak borçlanmayı ve emekliliği zorlaştıran ve halen geçerli olan 3201 sayılı Yurtdışı Borçlanma Kanunu yürürlüğe girdi.
Stratejik Planda, yurtdışı hizmetlere ilişkin borçlanma hakkının yurtdışında yaşayan vatandaşlarımızın haklarının korunması ve ülkeye döviz kazandırılması amacıyla verilmiş olduğu, ancak bu hakkın sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesi üzerinde olumsuz etki yarattığı, onuncu kalkınma planında da bu durumun sosyal güvenlik sisteminin uzun dönemli mali sürdürülebilirliğini zayıflatan faktörler arasında sayıldığına vurgu yapılarak, 2015-2019 döneminde yurtdışı borçlanma uygulamasının gözden geçirileceği belirtilmektedir.
SGK yurtdışı emekliliği kaldıracak mı?
SGK 2015-2019 Stratejik Planı Yurt Dışı İş ve İşlemlerini İyileştirmek:
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının sosyal güvenlik haklarından yararlanmaları amacıyla diğer ülkelerle sosyal güvenlik sözleşmeleri imzalanmaktadır. Bu sözleşmelerle vatandaşlarımız, karşı ülkenin mevzuatından kaynaklanan kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin sosyal güvenlik haklarını ülkemizde kullanmak imkânına sahip olmuşlardır. Bu haktan vatandaşlarımızın yanı sıra aile bireyleri de faydalanabilmektedir. Ayrıca sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ya da imzalanmamış ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarına, yurt dışında bulundukları süreleri borçlanabilme imkânı verilerek sosyal güvenlik haklarından faydalanmaları sağlanmaktadır. İlk plan döneminde, sosyal güvenlik sözleşmemiz bulunmayan bazı ülkelerle görüşmeler gerçekleştirilmiş, bu ülkelerden Güney Kore, Karadağ ve İtalya ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmıştır. Sözleşme imzalanan ülke sayısı 28 olup, yürürlükte bulunan sosyal güvenlik sözleşmesi sayısı 25’tir.
Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza yönelik Yurt-Danış Birimi kurularak sosyal güvenlik mevzuatı konusunda bilgilendirilmeleri ile iş ve işlemlerin takibinin kendilerince yapılması sağlanmış olup, aylık ortalama 4.500-5.000 civarında başvuruya cevap verilmektedir. Almanya, Hollanda ve Fransa’da yaşayan Türk vatandaşlarına yönelik danışma günleri düzenlenmiştir. Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın yurt dışı temsilciliklerimize yaptıkları başvuruların, hızlı bir şekilde sonuçlandırılması için 25 ülke temsilciliğine özel e-posta adresleri faaliyete geçirilmiştir.
Yurt dışı hizmetlere ilişkin borçlanma hakkı, yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın haklarının korunması ve ülkeye döviz kazandırılması amacıyla verilmiş olsa da bu hizmetin sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesi üzerinde olumsuz etki yarattığı tartışılmaktadır. Onuncu Kalkınma Planında da bu durum sosyal güvenlik sisteminin uzun dönemli mali sürdürülebilirliğini zayıflatan faktörlerden biri olarak sayılmıştır. Bu kapsamda, Kurumumuz yeni plan döneminde yurt dışı borçlanma uygulamasını gözden geçirecektir.
2015-2019 döneminde ayrıca, sözleşme imzalanmış ülkelerle bilgi alışverişinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesine yönelik altyapı çalışmalarının yapılması, sözleşmelerin uygulanmasında yaşanan sorunların çözümüne yönelik irtibat toplantılarının gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Türk vatandaşlarının yoğun olarak bulunduğu sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarının bilgilendirilmesi, danışma günlerinin yaygınlaştırılması, sosyal güvenlik
sözleşmelerinin günün ihtiyaçlarına göre revize edilmesi, sözleşme yapılan ülke sayısının artırılması
hedeflenmektedir.